Gajene biljke za svoj rast i razviće usvajaju iz zemljišta mineralne materije koje koriste za sintezu čoveku neophodnih proizvoda.Biljke iz zemljišta najviše usvajaju azot,fosfor i kalijum od hranivih elemenata. Njihov sadržaj se obavezno određuje pri standardnoj kontroli plodnosti zemljišta.
Ukoliko se vizuelno konstantuje nedostatak bilo kog hranivog elementa koji ograničava visinu prinosa, neophodno je izvršiti analizu na sadržaj tog elementa.Vizuelni simptomi nedostatka nekog hranjivog elementa uticaće na značajnije smanjenje prinosa. To je znak zakasnele reakcije proizvođača.
Uzimanje uzoraka zemljišta predstavlja jednu od najznačajnijih mera u pravilnoj primeni đubriva, odnosno u sistemu kontrole plodnosti zemljišta i upotrebe đubriva. Od toga kako je uzorak zemljišta uzet u velikoj meri zavisi pouzdanost rezultata analiza,istovremeno i ispravnost zaključaka a takođe i preporuka za đubrenje. Uzorak zemljišta može biti pojedinačan kada se uzima sa jednog mesta na parceli i prosečan koji se sastoji od više pojedinačnih uzoraka. Uvek treba uzeti prosečan uzorak.
Jedan preosečan uzorak uzima se sa parcele površine 1ha (u našim uslovima). Prosečan uzorak se uzima sa: istog preduseva, istog tipa zemljišta i ujednačene konfiguracije terena. Raspored mesta kod uzimanja uzoraka na parceli može biti: dijagonalan, dvostruka dijagonala ili šahovski. Bolji je šahovski način uzimanja uzoraka.
Za potrebe kontrole plodnosti zemljišta u ratarsko-povrtarskoj proizvodnji uzorci se uzimaju sa dubine od 0-30 sm i od 30-60 sm. Ako se đubrenje sa azotom želi primeniti N-min metoda uzorci se obično uzimaju sa dubine od 0-30 sm; od 30-60; od 60-
90 sm kod strnih žita i do dubine 90-120 sm kod okopavina.
Po pravilu uzorak treba uzeti u vreme kada želimo saznati sadržaj nekog hranivog elementa u zemljištu.U praksi to je vreme skidanja useva. Kako je vreme od berbe, žetve ili vađenje nekog useva do setve naredne biljne vrste veoma kratko, uzorci
za kontrolu plodnosti zemljišta se obično uzimaju posle žetve strnih žita ili ranih preduseva. Dobijeni rezultati koriste se za preporuku đubrenja sa fosfornim i kalijumovim hranivima naredne četiri godine.
Pri određivanju količine lakopristupačnog azota za đubrenje u proleće (N-min metoda) uzorci zemljišta za analizu uzimaju se:
-Za pšenicu –što ranije u proleće (februar-mart)
-Za kukuruz u trećoj dekadi marta meseca.
Uzorak uzeti minimum 15 dana pre đubrenja sa azotom.Ovaj period je neophodan da bi se uradile analize zemljišta i dala preporuka.Uzorci se mogu uzimati:
– Ašovom,sondom ili automatskom sondom.Pri uzimanju uzoraka obavezno se vodi zapisnik u koji treba uneti sledeće podatke: Broj uzorka, Mesto uzimanja, Oznaku parcele, sa oznakom K.O.,Vlasnik parcele, Tip zemljišta, Dubina uzimanja uzoraka, Gajena biljna vrsta, Podaci o đubrenju, Datum uzimanja uzorka, Ime uzorkovača.
– Pored zapisnika koji se vodi pri uzimanju uzoraka ,uzorak prati etiketa na kojoj se obeležavaju podaci: Broj uzorka,Mesto uzimanja, Oznaka parcele, Dubina uzimanja uzoraka, Gajena biljna vrsta.
– Uzeti uzorak staviti u plastičnu kofu,zemljište dobro usitniti,izmešati i sipati na karton ili plastičnu foliju i dijagonalnom eliminacijom svesti na masu od 0,5 do 1 kgr. Pripremljeni prosečni uzorci stavljaju se u polietilenske ili platnene vrećice i zajedno sa etiketom šalju u labaratoriju na analizu. Uzorke za određivanje količine mineralnog azota u zemljištu treba stavljati obavezno u polietilenske vrećice i prenosne ručne frižidere. Iste čuvati na hladnom mestu do momenta analize. Podatke na etiketi obavezno pisati grafitnom olovkom kako bi se isti mogli čitati kada stignu u labaratoriju.
-Pribor za uzimanje uzoraka.
-Sveska za vođenje zapisnika o uzimanju uzorka,Grafitna olovka, GPS uređaj, Etiketa (poželjna je čvrća hartija), Platnene ili polietilenske vrećice, Ručni frižider (za N-min,metodu), Pedološki nož, Ašov ili sonda, Automatska samohodna ili traktorska sonda. Pre uzimanja uzoraka zemljišta za analizu treba konsultovati agronome i stručnjake Poljoprivrednih sztočnih službi Srbije..
„Zemlju smo nasledili od dedova a pozajmili od unuka „ zato hranimo biljke a
čuvajmo zemljište za pokolenja koja dolaze.Priroda ne pripada samo nama!
Racionalna upotreba đubriva u ratarskoj proizvodnji-Priručnik
Savetodavac ratarstva-povrtarstva – Zoran Milosavljević
