U čemu je prednost zasnivanja plantaža trešanja sadnicama sa patuljastim (kržljavim) podlogama?
Uticaj podloge na plemenitu sortu je mnogostruk i ispoljava se u različitim vidovima. Podloga utiče na fenologiju voćaka ( početak i završetak vegetacije, cvetanje, obrazovanje cvetnih pupoljaka, semena i plodova, vreme sazrevanja plodova), na rastenje, bujnost i arhitekturu krune a time i sistem gajenja voćaka, na dugovečnost voćaka, na početak rađanja okalemljene sorte, na visinu i redovnost prinosa, na krupnoću i kvalitet plodova i dužinu njihovog čuvanja, kao i na otpornost prema mrazu, suši, obilnoj vlažnosti, bolestima i štetočinama.
Trešnja je danas najprofitabilnija voćna vrsta. Najveći broj sadašnjih zasada trešnje podignut je na bujnim podlogama divlja trešnja – vrapčara ( Prunus avium L.) i magriva ( Prunus mahaleb L.). Pozitivne osobine ovih podloga su adaptabilnost na različita zemljišta, dobra kompatibilnost sa vodećim sortama trešnje i višnje, krupni plodovi i osrednja produktivnost.
Negativne osobine, zbog kojih nisu pogodne za guste zasade, su bujan porast i kasno stupanje u punu rodnost.Velike razmere voćke na ovim podlogama onemogućavaju formiranja intenzivnog uzgojnog oblika, berbu i rezidbu sa zemlje i kvalitetnu hemijsku zaštitu. Zato se u nekim godinama obere samo polovina roda što znatno umanjuje profitabilnost trešnje i višnje.
Pojavom novostvorenih kržljavih podloga, kao što su Gisela 5 ili 6, Tabel Edabriz, Weiroot 158, PHL-A, PHL-B i drugih klonskih podloga omogućeno je intenzivnije gajenje trešnje i višnje u gustim zasadima. Stabla kalemljena na ovim podlogama su nižeg rasta i lakše se održavaju, prorode ranije čime se značajno skraćuje vreme do prve komercijalne berbe i imaju veću produktivnost.
Na pomenutim podlogama voćke radaju već drugu godinu nakon sadnje. Maksimalna je iskoristivost zemljišta i puni rod dobija se od četvrte godine pa nadalje. Plodovi se beru praktično sa zemlje, pa se uložena investicija brže vraća. Sve to olakšava i navodnjavanje, đubrenje, savijanje grana i rezidbu. Voćke se sade na udaljenosti jedna od druge 2 – 2.5 m, što omogućuje više sadnica na manjem prostoru, znatno veći prinos i kvalitet plodova.
U okviru tehnološkog projekta Inovacije u voćarstvu i vinogradarstvu koje finansira Ministarstvo za poljoprivredu Republike Srbije čiji je nosilac Poljoprivredni fakultet u Novom Sadu a rukovodilac Prof. dr Vladislav Ognjanov, jedan od najvažnijih istraživačkih ciljeva su kolekcionisanje i izučavanje slabobujnih, patuljastih i ukrasnih formi višnje i trešnje.
Odabiranje početnog materijala urađeno je u okviru prirodnih populacija trešnje i višnje u različitim područjima – Fruška gora, Grocka i Prokuplje. U okviru vrste Prunus cerasus L. posebna pažnja je posvećena klonskoj selekciji oblačinske višnje i stepske višnje P. fruticosa Pall. sa ciljem selekcije slabobujnih podloga. Genetička varijabilnost lokalnih populacija P. avium L. i P. cerasus L. omogućila je izdvajanje početnog materijala za selekciju slabobujnih sorti koje su prilagođene gajenju u gustoj sadnji kao i patuljastih i ukrasnih formi različitih karakteristika vegetativnog porasta tj. od stubastog – vrlo oštar ugao grananja, do formi sa padajućim granama.
